در مدت زمان برگزاری دورههای مختلف مسابقات المپیک، کمیته بینالمللی این مسابقات (IOC) مدالهای کسب شده توسط چیزی در حدود 67 ورزشکار را به دلیل آنچه تقلب در کسب مقام بدست آمده عنوان شده، باطل کرده است. اکثر این ورزشکاران به دلیل دوپینگ یا استفاده از داروهای ممنوعه افزایشدهنده عملکرد بدن شامل محرکها، استروئید و یا حتی هورمنونهای رشد، با محرومیتهای شدیدی روبرو شدهاند.
اگرچه زیرپا گذاشتن قانون و یا تقلب ورزشکاران، جای هیچ شکی را در خصوص محرومیتهای سنگین درنظر گرفته شده برای این ورزشکاران باقی نمیگذارد اما پرسش اصلی آن است که آیا واقعا استفاده از چنین راهکارهایی، عملکرد ورزشکاران را در مقایسه با دیگران بهبود بخشیده است؟ پرسش دیگر آن است که فراهم شدن شرایط برای استفاده از تکنوژیهای سالم در جهت بهبود عملکرد ورزشکاران، چه چشماندازهای جدیدی را در رقابتهای المپیک ایجاد خواهد شد؟
زیستشناسی مصنوعی و ژنتیک
در این دسته، تکنولوژیها و ابداعاتی از قبیل ویرایش ژن و یا حتی مکانیسمهای پیشرفته تحویل دارو و میکروذرات به بدن ورزشکاران بهچشم میخورد.
CRISPR/Cas9
اخیرا پیشرفتهای ویژهای را در حوزه تکنولوژیهای ویرایش ژن مشاهده کردهایم. به عنوان مثال، بهتازگی دانشمندان چینی از انجام اولین آزمایشهای ویرایش ژن روی انسان، با استفاده از تکنولوژی به نام CRISPR/Cas9 خبر دادهاند. با توسعه چنین راهکارهایی میتوان متصور شد که امکان ویرایش ژن افراد و یا حتی بهینهسازی تواناییهای آنها برای حضور موفق در رشتهای خاص فراهم شود. به عنوان مثال، ورزشکاران دو و میدانی را با عضلات قدرتمندتر و ظرفیت بیشتر ریهها در مسابقات خواهیم داد یا اینکه شناگران با نیمتنه کشیدهتر و استقامت بیشتر عضلات، پا به میدان مسابقات خواهند گذاشت. این تغییرات میتواند از این مرحله نیز فراتر برود و به طراحی انگشتان پردهدار و یا حتی استفاده از آبشش در ورزشکاران برسد.
بدنیست بدانید در حال حاضر نیز به نوعی شاهد بهینهسازی ژنتیکی محدود در ورزشکاران بودهایم. به عنوان مثال، چندسال پیش وندربیلت، مربی فوتبال رسما از پشتیبانی خود از فرزند متولد نشده یک زوج ورزشکار خبر داده بود تا با سرمایه شخصی او را راهی مسابقات کند. هیچ شکی نیست که در برخی کشورها، مدیریت زاد و ولد برای تشکیل خانوادههای ورزشکار نیز در دستور کار قرار گرفته است.
مکانیسمهای مدیریت تحویل دارو و میکروذرات
در سالهای اخیر شاهد پیشرفتهای زیادی در حوزه استفاده از میکروذرات بودهایم. به عنوان مثال، محققان در بیمارستان کودکان بوستون راهکار جدیدی برای تزریق مستقیم میکرو ذرات حاوی اکسیژن به جریان خون یافتهاند. راهکاری که در نهایت امکان اکسیژن رسانی به حیوان مورد آزمایش را برای 15 دقیقه (علیرغم بستهبودن راههای تنفسی) فراهم ساخت. با این تفاسیر، تصور کنید که یک شناگر تنها به یک بار نفس گرفتن در جریان مسابقه شنای 500 متری نیاز داشته باشد.
روباتیک، اعضای مصنوعی، BCI
در این دسته، استفاده از نوآوریهایی برپایه تکنولوژیهای جدید مشاهده میشود که بهبود عملکرد جسمی ورزشکاران را تا حد زیادی تضمین خواهند کرد.
ساختارهای اسکلتی و لباسهای روباتیک
اسلکتهای مکمل و لباسهای روباتیک در حال حاضر توسط شرکتهایی مانند Ekso Bionics در حوزههای سلامت، صنایع و امور نظامی در مرحله بررسی و توسعه قرار دارند. این لباسها میتوانند توانایی، سرعت و چابکی افراد را افزایش دهند. با این تفاسیر، این احتمال وجود دارد تا پوششهای مشابهی هم برای ورزشکاران طراحی شود. با این اوصاف، اگر زمانی دیدید یک مرد آهنی در مسابقات وزنهبرداری شرکت کرده نباید چندان تعجب کنید.
اندام مصنوعی
در سال 2012 میلادی شاهد حضور اولین دوندهای بودیم که با پای مصنوعی در مسابقات دوی 400 متر شرکت کرده بود. با این روند، احتمال آن وجود دارد تا در آینده شاهد طراحی اعضای مکمل مصنوعی برای ورزشکاران خاص باشیم و یا حتی امکان حضور افراد معلول نیز در مسابقات معمولی فراهم شود.
ارتباط مغز/رایانه
در چندسال گذشته شاهد پیشرفت باورنکردنی در تکنولوژی برقراری ارتباط میان مغز و رایانه بودهایم. تکنولوژی که به شما امکان کنترل و تعامل با تکنولوژی را از طریق بهکارگیری روشهای ارتباط مستقیم با مغز خواهد داد. پیشرفت این تکنولوژی نیز میتواند رقابتهای جدیدی را در قالب ایجاد رشتههای ورزشی کاملا متفاوت به همراه داشته باشد. به عنوان مثال میتوانید رقابت میان پهپادهای کنترل شده با ذهن و یا مسابقات مشت زنی رباتها با کنترل مغز انسان را در ذهن مجسم کنید.
واقعیت افزوده و هوش مصنوعی
در این سطح از تکنولوژی، شاهد تلاشهای شرکتهایی مانند Magic Leap، Meta و یا توسعه تکنولوژیهایی مانند HoloLens هستیم که راهکارهای جدیدی با قابلیت ایجاد تغییرات وسیع در نحوه زندگی، کار، بازی و سرگرمی و یا حتی فعالیتهای ورزشی ما به حساب میآیند. در زمینه کاربرد المپیکی تکنولوژی واقعیت مجازی یا هوش مصنوعی تنها کافی است یک اسکیباز و یا حتی دوچرخه سوار که با استفاده از عینکهای واقعیت مجازی در ارتباط با منبع اطلاعاتی برپایه هوش مصنوعی قرارگرفته را درنظر داشته باشید. ورزشکاری که میتواند جزئیات کاملی را در خصوص نحوه شرکت در رقابت، زمانهایی که برپایه محاسبات زمانی یا حتی شرایط محیطی مسابقه باید سرعت خود را افزایش یا کاهش دهد در مقابل خود داشته باشد.
سنسورها
پتانسیل استفاده از سنسورهایی که در قالب دستگاههای الکترونیکی پوشیدنی و یا حتی لباسهای ورزشکاران میتوانند فیزیولوژی خود و یا حتی حریفانشان را تجزیه و تحلیل کنند نیز انکارناشدنی است. ترکیبی از سنسورها، واقعیت افزوده و هوش مصنوعی را درنظر بگیرید که تا حد زیادی میتواند عملکرد یک بوکسور را در شناسایی نقاط ضعف حریف و البته آسیبپذیرترین قسمتهای بدن او بهبود ببخشد.
علاوه بر کاربردهایی که ذکر کردیم، تعدادی از آزمایشگاههای تحقیقاتی نیز بهکارگیری سنسورها را در جهت بهبود عملکرد حسی در انسان آغاز کردهاند. به عنوان مثال David Eagleman محصولی به نام VEST را به عنوان جلیقه ارزانقیمت بدون ایجاد آثار تهاجمی در بدن تولید کرده که به بیمارانی با مشکلات شنوایی امکان دریافت اطلاعت شنیداری را از طریق ایجاد لرزش در بدن خواهد داد.
درنظر بگیرید که استفاده از چنین سنسورهایی در بدن ورزشکاران تا چه اندازه میتواند مفید فایده واقع شود. به عنوان مثال بازیکنان فوتبال با بهبود شنوایی میتوانند صدای نزدیک شدن توپ و یا حتی نزدیک شدن حریف از پشت سر را بشنوند.
با این اوصاف، باید درنظر داشت که هنوز با توسعه کامل تکنولوژیهای یادشده فاصله زیادی داریم. در طرف مقابل باید دید با توسعه چنین تکنولوژیهایی آیا امکان برگزاری المپیکی بدون حد و مرز به واسطه بهکارگیری تکنولوژیهای جدید وجود خواهد داشت یا خیر؟!